Stowarzyszenie, czyli dobrowolne, samorządowe i trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych to obok fundacji jedna z najpopularniejszych form organizacji pozarządowych. Co istotne, do jego założenia nie jest potrzebny jakikolwiek majątek, a najwyższą władzę mają sami członkowie. Na gruncie polskiego prawa wyróżnia się dwa jego rodzaje – stowarzyszenie zwykłe i tzw. stowarzyszenie rejestrowe. Czym się różnią? Jak je założyć? Dowiedz się wszystkiego z naszego poradnika!
Stowarzyszenie – pojęcie i rodzaje
Pojęcie, rodzaje, sposób założenia i zasady działania stowarzyszeń uregulowane zostały w Ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach. Zgodnie z jej przepisami stowarzyszenie to zrzeszenie osób, które mają wspólne zainteresowania lub wspólny cel i chcą je razem rozwijać lub razem go realizować. Przy czym cechuje się ono:
- dobrowolnością – stowarzyszenie tworzyć, przystępować i występować z niego można swobodnie,
- samorządnością – stowarzyszenie jest niezależne wobec podmiotów zewnętrznych,
- trwałością – istnieje niezależnie od składu osobowego, warunkiem jest jedynie minimalna liczba osób,
- niezarobkowym celem – zakładane jest bowiem nie po to, aby jego członkowie mogli osiągać korzyści majątkowe.
Wyróżnić można dwa rodzaje stowarzyszeń tj.:
- stowarzyszenie, nazywane stowarzyszeniem rejestrowym,
- stowarzyszenie zwykłe.
Stowarzyszenie rejestrowe może zostać powołane przez co najmniej siedem osób, które uchwalają statut i wybierają zarząd. Podlega ono zarejestrowaniu w rejestrze stowarzyszeń. Co ważne, o formie stowarzyszenia decydują jego założyciele samodzielnie.
Stowarzyszenie zwykłe to uproszczona forma stowarzyszenia do którego powstania wystarczą trzy osoby. Działa ono w oparciu o regulamin, nie podlega obowiązkowi rejestracji w KRS, a jedynie wpisowi w ewidencji stowarzyszeń zwykłych. Warto podkreślić, że ten rodzaj stowarzyszenia jest tzw. ułomną osobą prawną, czyli nie posiada osobowości prawnej.
Kto może założyć stowarzyszenie?
Stowarzyszenie mogą założyć obywatele polscy, którzy mają pełną zdolność do czynności prawnych i nie zostali pozbawieni praw publicznych. Zatem co do zasady, aby założyć stowarzyszenie musisz mieć ukończone 18 lat i nie być ubezwłasnowolniony oraz posiadać prawa publiczne. Ustawodawca dopuszcza jednak pewne wyjątki:
- małoletni poniżej 16 lat mogą należeć do stowarzyszeń, ale muszą uzyskać na to zgodę przedstawicieli. Przy czym, nie mają oni prawa do udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków, ani też korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, wówczas mogą być oni wybierani do władz i sami wybierać.
- małoletni pomiędzy 16 a 18 rokiem życia, może należeć do stowarzyszenia, a także posiada czynnie i bierne prawo wyborcze, ale pod warunkiem stanowienia w zarządzie większości przez osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych.
Stowarzyszenia mogą także tworzyć cudzoziemcy, którzy zamieszkują na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Co ważne, obowiązują w stosunku do nich takie same zasady, jak w przypadku obywateli polskich. Jeżeli jednak cudzoziemcy nie zamieszkują na terytorium RP, wówczas mogą wstępować do stowarzyszeń tylko wtedy, gdy przewiduje taką możliwość statut stowarzyszenia.
Ustawodawca przewidział ponadto, że osoba prawna może być tzw. wspierającym członkiem stowarzyszenia.
Założenie stowarzyszenia krok po kroku
Stowarzyszenie to jedna z najpopularniejszych form organizacji pozarządowych. Jego założenie jest niezwykle proste, nie musisz nawet posiadać żadnego majątku.
Krok 1: Zebranie odpowiedniej liczby ludzi
Pierwszym krokiem do założenia stowarzyszenia jest zebranie odpowiedniej liczby osób, które mają wspólny cel, do którego chcą dążyć lub wspólne zainteresowania, które chcą razem rozwijać. Do powstania stowarzyszenia rejestrowego potrzeba minimum siedmiu osób, do zwykłego – minimum trzech.
Krok 2: Statut lub regulamin stowarzyszenia
Jeżeli osoby zamierzają założyć stowarzyszenie rejestrowe, wówczas kolejnym etapem jest opracowanie i następnie uchwalenie statutu. Statut to najważniejszy dokument stowarzyszenia, określa on bowiem szczegółowo zasady jego działania, organizację i inne niezbędne dla funkcjonowania kwestie. Co powinno znaleźć się w statucie? Ustawodawca wskazuje, że jest to przede wszystkim:
- nazwa stowarzyszenia,
- teren działania i siedziba – należy pamiętać, że pojęcie siedziby nie jest tożsame z adresem stowarzyszenia, którym może być nim także wirtualne biuro,
- cele i sposoby ich realizacji,
- sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny jego utraty oraz prawa i obowiązki członków,
- władze stowarzyszenia oraz tryb ich wyboru, uzupełnianie składu, a także jego kompetencje,
- możliwość otrzymywania przez członków zarządu wynagrodzenia za czynności, które wykonują w związku z funkcją,
- sposób reprezentowania stowarzyszenia,
- sposób pozyskiwania środków finansowych i ustanawiania składek członkowskich,
- zasady dokonywania zmian w statucie,
- sposób rozwiązywania stowarzyszenia.
Jeżeli stowarzyszenie będzie działać jako stowarzyszenie zwykłe, wówczas wystarczy uchwalenie regulaminu. Powinien on uwzględniać w szczególności:
- nazwę stowarzyszenia,
- cel działalności,
- teren i środki działania,
- siedzibę – w tym wypadku także należy pamiętać, że nie jest to pojęcie tożsame z adresem stowarzyszenia, które musi być precyzyjnie określone, ale jednocześnie może być adresem biura wirtualnego,
- przedstawiciela reprezentującego lub zarząd – istnieje bowiem możliwość jego powołania także w stowarzyszeniu zwykłym,
- zasady zmian w regulaminie,
- sposób nabycia i utraty członkostwa w stowarzyszeniu,
- sposób rozwiązania.
Krok 3: Zwołanie i przeprowadzenie zebrania założycielskiego
Przed zwołaniem zebrania warto przygotować nie tylko projekt statutu, ale też ustalić inne kwestie organizacyjne np. wskazać osobę, która przygotuje protokół z przebiegu zebrania. W trakcie zebrania założycielskiego należy podjąć uchwały o powołaniu stowarzyszenia, przyjęciu statutu, wyborze zarządu i komisji rewizyjnej, czyli organu kontrolnego.
Krok 4: Rejestracja w KRS stowarzyszenia rejestrowego
Ostatnim etapem założenia stowarzyszenia rejestrowego jest jego rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jeżeli zdecydujesz się na utworzenie stowarzyszenia zwykłego, pamiętaj, że wystarczy uchwalenie regulaminu działalności i wpis w ewidencji stowarzyszeń zwykłych.
Rejestracja stowarzyszenia różni się nieco w zależności od tego, czy będzie ono prowadziło działalność gospodarczą, czy też nie. W razie rejestracji stowarzyszenia, które nie będzie prowadziło działalności możesz złożyć wniosek w wersji:
- papierowej,
- elektronicznej za pośrednictwem Portalu Rejestru Sądowych.
Wniosek składasz na kilku formularzach tj.:
- KRS-W20 – jest to podstawowy formularz, w którym określasz nazwę, siedzibę, a także dokładny adres, pod który kierowana powinna być korespondencja (możliwe jest wskazanie adresu wirtualnego biura),
- KRS-WK – jest to formularz, który służy do zgłoszenia osób będących członkami zarządu i komisji rewizyjnej.
Jeżeli jednak stowarzyszenie będzie prowadziło działalność gospodarczą – do czego ma prawo zgodnie z art. 34 Prawa o stowarzyszeniach – wówczas wniosek o rejestrację możesz złożyć wyłącznie poprzez Portal Rejestrów Sądowych. Poza informacjami, które udostępniasz na drukach KRS-W20 i KRS-WK, musisz wskazać także przedmiot działalności gospodarczej zgodnie z PKD oraz dzień i miesiąc zakończenia pierwszego roku obrotowego.
Pamiętaj, że do wniosku o wpis w KRS musisz załączyć szereg dokumentów, w tym statut stowarzyszenia, protokół z zebrania założycielskiego, listę założycieli, podjęte uchwały oraz oświadczenia członków zarządu i ich adresy do doręczeń.
Jak wynika z powyższego powołanie stowarzyszenia nie jest skomplikowanym przedsięwzięciem, wymaga ono jednak spełnienia kilku formalności. Wiele osób powstrzymują jednak one od rozpoczęcia działalności. Podobnie jak fakt braku biura, którego adres należy podać już na etapie rejestracji. Dla dużej części przedsiębiorców wynajem lokalu jest dodatkowym, zbędnym wydatkiem, który uniemożliwia im inwestycje mające na celu dalszy rozwój firmy. Warto pamiętać, że rozwiązaniem może być wirtualny adres. Jeśli chcesz, aby powołane przez ciebie stowarzyszenie posługiwało się adresem wirtualnego biura w Warszawie np. przy ulicy Złotej 75A, zapoznaj się z naszą ofertą. Dzięki takiemu rozwiązaniu nie tylko zaoszczędzisz pieniądze, ale również cenny czas!