Jak wskazują statystyki, w 2022 roku upadłość ogłosiły 2752 przedsiębiorstwa, co oznacza wzrost o 30 proc. względem 2021 roku. Mając na uwadze wydarzenia ostatnich lat, trend ten nie jest dużym zaskoczeniem. Dla wielu firm jest to jedyne rozwiązanie w sytuacji, w której stają się one niewypłacalne i nie są w stanie dalej prowadzić swojej działalności. Kto, w jakich okolicznościach i w oparciu o jakie zasady może ogłosić upadłość? Jakie konsekwencje pociąga za sobą ogłoszenie upadłości?
Co to jest upadłość firmy i kto może ją ogłosić?
Upadłość firmy to instytucja przewidziana w polskim porządku prawnym w ustawie z dnia z dnia 28 września 2003 roku Prawo upadłościowe. W myśl przepisów postępowanie o ogłoszenie upadłości powinno być prowadzone tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, ale jeśli to możliwe – tak, aby dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane.
Kto może ją ogłosić? Upadłość można ogłosić w stosunku do przedsiębiorców w rozumieniu kodeksu cywilnego, a zatem w stosunku do:
- osoby fizycznej,
- osoby prawnej,
- jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, ale która na mocy ustawy otrzymała zdolność prawną,
a które to podmioty we własnym imieniu prowadzą działalność gospodarczą lub zawodową.
Ponadto przepisy dotyczące upadłości stosuje się także w stosunku do:
- spółek z o.o., prostych spółek akcyjnych i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej,
- wspólników osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za ich zobowiązania całym swoim majątkiem bez ograniczenia,
- wspólników spółki partnerskiej.
Kto i kiedy może ogłosić upadłość?
Upadłość ogłaszana jest w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Co to oznacza? Niewypłacalny jest dłużnik, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W polskim prawie obowiązuje domniemanie, że ma to miejsce wtedy, gdy opóźnienie w wykonywaniu swoich zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
Jeżeli zaś dłużnik jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, ale na podstawie przepisów ustawy posiadającą zdolność prawną, wówczas o niewypłacalności mówimy także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku i stan ten utrzymuje się przez okres ponad dwudziestu czterech miesięcy. Kiedy zobowiązania pieniężne przekraczają zaś wartość majątku dłużnika? Ma to miejsce wtedy, gdy zgodnie z bilansem zobowiązania – z wyłączeniem rezerw na nie oraz zobowiązań jednostek powiązanych – przekraczają wartość aktywów.
Jak ogłosić upadłość?
Co warto podkreślenia, ogłoszenie upadłości firmy nie następuje z urzędu. Jeżeli dłużnik zda sobie sprawę, że jest niewypłacalny powinien złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Ustawodawca zastrzegł, że wniosek taki dłużnik zobowiązany jest złożyć nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.
Należy wskazać, że poza dłużnikiem wniosek o ogłoszenie upadłości mogą złożyć także inne podmioty. Są to:
- każdy z wierzycieli osobistych dłużnika,
- w stosunku do spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej – każdy ze wspólników spółki, który odpowiada za jej zobowiązania bez ograniczeń,
- w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych, które nie posiadają osobowości prawnej, ale którym ustawa przyznaje zdolność prawną – każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania (samodzielnie lub razem z innymi osobami),
- w stosunku do osoby prawnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej w stanie likwidacji – każdy z likwidatorów,
- w stosunku do osoby prawnej wpisanej do KRS – kurator osobisty,
- w stosunku do dłużnika, któremu udzielono pomocy publicznej o wartości przekraczającej 100000 euro – organ, który udzielił pomocy,
- w stosunku do dłużnika, wobec którego jest prowadzona egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa – ustanowiony zarządca,
- w stosunku do spółki zależnej, która uczestniczy w grupie spółek – spółka dominująca.
Wniosek o ogłoszenie upadłości – i co dalej?
Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości skutkuje wszczęciem postepowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Sprawy takie rozpoznaje sąd upadłościowy tj. rejonowy sąd gospodarczy w składzie trzech sędziów zawodowych na posiedzeniu niejawnym. Ustawodawca zobowiązał sąd do wydania postanowienia w sprawie ogłoszenia upadłości w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku przez uprawniony podmiot.
Wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać jednak przez sąd oddalony, a w określonych przepisami okolicznościach, ma to charakter obligatoryjny. Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli:
- został on złożony przez wierzyciela, a dłużnik wykaże, że wierzytelność ma w całości charakter sporny i spór ten istniał pomiędzy stronami jeszcze przed złożeniem wniosku,
- majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza tylko na zaspokojenie tych kosztów.
Sąd może ponadto oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli stwierdzi, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostała część nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania.
W razie uwzględnienia wniosku o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszenie upadłości, które staje się skuteczne i wykonalne z dniem wydania. Data wydania postanowienia jest zatem datą upadłości.
Konsekwencje ogłoszenia upadłości
Ogłoszenie upadłości pociąga za sobą szereg konsekwencji dla firmy. Jednym z najczęściej pojawiających się pytań jest to, które dotyczy zatrudnionych pracowników. Co zatem z pracownikami w razie ogłoszenia upadłości przez pracodawcę? W razie ogłoszenia upadłości pracownicy tracą duży zakres ochrony, dotyczący wypowiedzenia i rozwiązania umowy. W myśl przepisów:
- upadły pracodawca nie musi konsultować zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę z zakładową organizacją związkową,
- upadłego pracodawcy nie obowiązuje zakaz wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,
- upadłego pracodawcy nie obowiązuje zakaz wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi w czasie urlopu, w także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy.
Zobacz również:
Progi podatkowe w 2023 roku
Jak zawiesić działalność gospodarczą?