Wspólne prowadzenie nie tylko gospodarstwa domowego, ale i firmy to dla wielu małżonków spełnienie ich oczekiwań. Choć instytucja tzw. spółki małżeńskiej przestała obowiązywać w polskim porządku prawnym już wiele lat temu, nic nie stoi na przeszkodzie, aby współmałżonkowie prowadzili razem działalność gospodarczą. Czym jest spółka małżeńska i w jaki sposób należy ją uregulować?
Spółka małżeńska – regulacje prawne do 2004 roku
Zasady prowadzenia działalności razem ze współmałżonkiem uregulowane były na gruncie polskiego porządku prawnego zgoła odmiennie do 2004 roku, czyli do chwili wprowadzenia przepisów wprowadzających ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. W myśl poprzednio obowiązujących przepisów istniała możliwość prowadzenia działalności zarejestrowanej na imię obojga małżonków na podstawie jednego wpisu. Jako tzw. spółka małżeńska była to forma prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
Małżeńska spółka cywilna
W myśl obecnie obowiązujących przepisów nic nie stoi na przeszkodzie, aby małżonkowie prowadzili wspólnie działalność gospodarczą. Formą prawną, która im to umożliwia jest spółka cywilna.
Prowadzenie tzw. małżeńskiej spółki cywilnej rozpoczyna się w zasadzie w taki sam sposób, jak wtedy, gdy wspólnicy nie są małżonkami. Każdy z nich musi być wpisany do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej, a następnie zawierają oni umowę spółki cywilnej i wnoszą wkłady do spółki. Ustawodawca przewidział domniemanie, że wkłady wspólników w spółce cywilnej mają jednakową wartość. Co może nimi być? Wkładem może być zarówno własność, jak i inne prawa lub świadczenie usług.
Założenie małżeńskiej spółki cywilnej nie jest zatem trudne. Nieco komplikacji pojawia się jedynie w relacjach majątkowych pomiędzy współmałżonkami, a także współmałżonkami i spółką.
Spółka małżeńska – rozdzielność majątkowa współmałżonków
Pomiędzy małżonkami może zostać ustanowiona rozdzielność majątkowa. Co to oznacza? Najprościej rzecz ujmując to sytuacja, w której każdy ze współmałżonków posiada oddzielny majątek. Dysponuje on nim samodzielnie, może zaciągać zobowiązania bez zgody współmałżonka, ale jednocześnie za swoje długi odpowiada także sam. W małżeństwie nie ma zatem majątku wspólnego, a zakupione wspólnie ruchomości lub nieruchomości stanowią współwłasność.
Jak rozdzielność majątkowa wpływa na małżeńską spółkę cywilną? Przede wszystkim, skoro małżonkowie nie posiadają wspólnego majątku, wkłady do spółki wnoszą ze swoich majątków osobistych. Podobnie jest z zyskiem.
Wspólność majątkowa współmałżonków
Małżeńska wspólność majątkowa, czyli zgodnie z przepisami tzw. wspólność ustawowa, to powstający z chwilą zawarcia związku małżeńskiego ustrój majątkowy pomiędzy małżonkami, zakładający, że to, co zostało przez nich nabyte po dniu zawarcia związku małżeńskiego jest ich współwłasnością. Jak wspólność majątkowa wpływa na małżeńską spółkę cywilną? W przypadku, gdy majątek współmałżonków, będących wspólnikami spółki cywilnej jest wspólny, wówczas podobnie jest z wszystkimi elementami majątku nabytymi w trakcie prowadzenia spółki.
Jakie są wady, a jakie zalety małżeńskiej spółki cywilnej?
Prowadzenie działalności gospodarczej wspólnie z małżonkiem to przede wszystkim gwarancja pełnego zaufania do wspólnika. Z pewnością dużo łatwiej o elastyczność w sferze zawodowej i zrozumienie w stosunku do osoby, z którą wiążą nas silne więzi emocjonalne. Warto jednak pamiętać, że stałe łączenie życia zawodowego i prywatnego może nieść ze sobą pewne pułapki i trudności. Prywatne sprawy, w tym kłótnie, mogą rzutować na podejmowanie decyzji, które dotyczą spraw spółki. Problemem może okazać się także to, że małżonkowie posiadają wspólne źródło dochodów. Szczególnie daje się to zaś we znaki w przypadku kłopotów finansowych spółki. Trudności pojawiają się także w przypadku rozpadu małżeństwa – dalsze prowadzenie spółki cywilnej w nowej prywatnej sytuacji życiowej może okazać się dla wielu niemożliwe.