Czynny żal daje szansę uniknięcia poważnych konsekwencji, wynikających z popełnienia karalnego czynu skarbowego. Nie zawsze jednak sytuacja jest tak prosta, jak może się wydawać — aby procedura przyniosła oczekiwany rezultat, należy spełnić konkretne warunki. Poniżej wyjaśniamy, czym tak naprawdę jest czynny żal, jak go złożyć i kiedy warto z niego skorzystać.
Czym jest czynny żal?
Znaczenie czynnego żalu zostało skrupulatnie określone w art. 16 kodeksu karnego skarbowego. Definiując procedurę w najprostszych słowach, czynny żal polega na osobistym powiadomieniu organu skarbowego o popełnieniu czynu karnoskarbowego. Skorzystanie z objaśnianej procedury daje możliwość ustrzeżenia się przed konsekwencjami, wynikającymi z popełnionego wykroczenia. Naruszeniem karnoskarbowym mogą być m.in. nieterminowe opłacenie podatku lub pominięcie złożenia deklaracji.
Organem ścigającym przestępstwa podatkowe i skarbowe jest urząd skarbowy. Oznacza to, że czynny żal należy zgłosić w swojej placówce lub kierować się do naczelnika urzędu skarbowego bądź inspektora kontroli skarbowej. Niestety, samo złożenie zawiadomienia nie zawsze przyniesie oczekiwany efekt i pozytywne zakończenie sprawy.
Czynny żal – najczęstsze powody
Przestępstwem skarbowym, skłaniającym do złożenia czynnego żalu może być m.in. uchylanie się od płacenia podatków, jak również nieujawnienie wymogu ich uregulowania. Innymi niepożądanymi zachowaniami, które dopuszczają do skorzystania z niniejszej procedury, są:
- nieskrupulatne prowadzenie ksiąg rachunkowych;
- nieuzasadnione stosowanie obniżonej stawki VAT lub nielegalne stosowanie zwolnienia VAT;
- niepoprawne wystawianie faktur;
- zatajanie rzeczywistych rozmiarów działalności gospodarczej;
- wyłudzenie pozwolenia celnego;
- wyłudzenie zwrotu należności celnej.
Nie zawsze wspomniane czyny muszą być w pełni świadome czy planowane. Czasami do nadmienionych niedopatrzeń dochodzi z przyczyn losowych, do których zaliczyć można trudniejszy okres firmy, bądź zwykłe niedotrzymanie terminów. Najczęściej przedsiębiorcy powołują się na chwilowe zapomnienie oraz kłopoty finansowe. Nieco rzadziej wykroczenie skarbowe motywowane jest niedostateczną znajomością prawa. Ostrzegamy jednak, że nie jest to odpowiednie uzasadnienie. Przeważnie jest ono pozytywnie rozpatrywane przez naczelnika tylko jeden raz.
Czynny żal — kiedy można skorzystać z procedury?
Zastosowanie czynnego żalu ma miejsce jedynie po spełnieniu 4 określonych warunków. Istotne jest, by zaistniały wszystkie z wymienionych poniżej okoliczności. Z czynnego żalu można skorzystać, gdy:
- popełnione zostanie przestępstwo podatkowe;
- zawiadomiony zostanie urząd skarbowy, naczelnik urzędu celno-skarbowego bądź naczelnik urzędu skarbowego;
- sprawca złoży czynny żalu i prawidłowo go sformułuje — należy wskazać okoliczności, w jakich popełniony został czyn karalny;
- zostanie dotrzymany właściwy termin — aby czynny żal miał zastosowanie prawne, a urząd lub naczelnik mógł pozytywnie rozpatrzyć zgłoszenie, sprawca musi zgłosić przestępstwo, zanim organ ścigania sam dowie się o zaistniałych nieprawidłowościach (lub rozpocznie prowadzenie czynności kontrolnych).
Jak napisać czynny żal? Przydatne wskazówki
Żeby instytucja czynnego żalu przyniosła oczekiwany rezultat, jakim jest odstąpienie od ukarania sprawcy, należy wiedzieć, jak go sformułować. Na początku podkreślmy, że czynny żal można zgłosić w formie pisemnej (osobiście lub przez internet, z uwzględnieniem podpisu osobistego, kwalifikowanego lub zaufanego), jak i w formie ustnej do protokołu. Najważniejsza jest jednak treść oraz zawarte w niej informacje. Jak dotąd nie stworzono jeszcze jednego wzoru na dopełnienie omawianej procedury. Najważniejszym warunkiem, o którym należy pamiętać, jest wskazanie konkretnych okoliczności, w jakich dopuszczono się przestępstwa tudzież wykroczenia. Jeśli sprawca nie wskaże jasnych czynników, czynny żal nie znajdzie zastosowania w praktyce, a zatem procedura uznana zostanie za nieskuteczną.
Poza powyższymi wskazówkami sporządzone pismo powinno uwzględniać również:
- dane osobiste;
- wskazanie adresata (naczelnik urzędu celno-skarbowego lub urzędu skarbowego);
- wskazanie rodzaju przestępstwa, jego opis oraz okoliczności;
- wspomnienie osób, związanych z popełnionym wykroczeniem;
- poinformowanie o sposobie i terminie naprawienia dokonanego czynu.