Obecnie zatrudnienie Ukraińca we własnym przedsiębiorstwie staje się dużo szybsze i łatwiejsze. Wszystko ze względu na wprowadzenie szczególnych przepisów, ułatwiających obywatelom tego kraju legalny pobyt i możliwość pracy w Polsce. Regulacje zostały wcielone w życie w odpowiedzi na konflikt zbrojny w Ukrainie i masowy napływ uchodźców do Polski. Specustawa, czyli projekt ustawy o pomocy obywatelom kraju objętego wojną, znacznie ułatwia procedurę przyjmowania na stanowiska obywateli Ukrainy. Jak zatrudnić Ukraińca i na jakich zasadach mogą oni podejmować pracę?
Zatrudnienie Ukraińca w świetle obowiązujących przepisów
Aktualizacja na 2024 rok: od 30 czerwca pracodawca musi złożyć powiadomienie o zatrudnieniu osoby z Ukrainy w PUP nie później niż w przeciągu 7 dni.
Dodatkowo, wynagrodzenie nie może być niższe niż stawka minimalna:
- od I 2024 – 4242 zł brutto
- od VII 2024 roku – 4300 zł brutto
Na mocy aktualnych regulacji prawnych nie ma żadnych przeciwwskazań, aby obywatele Ukrainy, którzy przybyli z kraju ogarniętego wojną, mogli podjąć legalną pracę w Polsce. Ze względu na fakt, iż Ukraina nie jest członkiem Unii Europejskiej ani Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jej obywateli obowiązują przepisy o zatrudnianiu osób z państw trzecich.
Wedle zasad ogólnych obowiązujących przed 24.02.2022 r., aby legalnie zatrudnić Ukraińca w Polsce, niezbędne było:
- Posiadanie legalnego pobytu udokumentowanego wizą krajową (dokument wydawany w polskim konsulacie w Ukrainie na maksymalnie rok). Innym dokumentem uprawniającym do pobytu jest wiza schengen lub zezwolenie na pobyt – czasowy lub stały. Możliwy jest także ruch bezwizowy na podstawie paszportu biometrycznego, czyli możliwość przebywania 90 dni w Polsce w ciągu 180 dni.
- Zezwolenie na pracę.
W świetle obecnych przepisów, formą legalizującą pobyt jest także status uchodźcy. Na mocy tego dokumentu, obywatel Ukrainy będący w jej posiadaniu nie musi ubiegać się o zezwolenie na pracę. Warto pamiętać, że wiza turystyczna nie uprawnia do legalnej pracy na terytorium Rzeczypospolitej.
Jak zatrudnić Ukraińca w Polsce?
Przed zatrudnieniem Ukraińca pracodawca zobowiązany jest do zweryfikowania legalności jego pobytu na terenie Polski. W tym celu należy poprosić o okazanie dokumentów warunkujących jego przebywanie w kraju – np. wiza czy zezwolenie na pobyt czasowy. Następnie ma miejsce proces zalegalizowania podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy w zależności od wybranego wariantu:
- pracodawca występuje do PUP o rejestrację oświadczenia,
- pracodawca występuje z wnioskiem do Urzędu Wojewódzkiego o wydanie zezwolenia na pracę.
Warto pamiętać, że zgodnie z art. 36 specustawy Ukrainiec przybyły do Polski po dniu 24.02.2022 r., który otrzymał zezwolenie na pobyt czasowy, jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.
Etap podpisania umowy z pracownikiem z Ukrainy przebiega podobnie jak w przypadku pracownika z Polski. Jednak niezwykle istotne jest, aby treść umowy była zrozumiała dla obu stron. Dlatego jeśli pracownik z Ukrainy nie posługuje się biegle językiem polskim, wówczas należy sporządzić treść umowy w dwóch językach. Natomiast jeśli Ukrainiec mówi po polsku, dla celów dowodowych zaleca się umieszczenie wzmianki o kompetencjach językowych pracownika.
Zobacz również: Ile wynosi koszt zatrudnienia pracownika w 2020 roku?
Jak przebiega proces zgłaszania zatrudnienia Ukraińca w Urzędzie Pracy?
Obecnie kwestia związana z tym, jak zatrudnić Ukraińca w Polsce, regulowana jest przez art. 19 Specustawy. Zgodnie z przepisami ogólnymi, obywatel Ukrainy ma prawo do wykonywania pracy w Polsce w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi normami, opisanymi w tymże dokumencie. Wówczas pracodawca zatrudniający Ukraińca ma obowiązek zawiadomić Powiatowy Urząd Pracy w terminie 14 dni od dnia powierzenia wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy. Pracodawca wysyła to powiadomienie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, przekazując w nim następujące dane:
1) Informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy:
- nazwę firmy lub imię (imiona) i nazwisko,
- adres siedziby firmy albo miejsca zamieszkania,
- numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze formalnym/służbowym,
- numer identyfikacyjny NIP i REGON (dotyczy podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą), albo numer PESEL (dotyczy osoby fizycznej),
- symbol PKD oraz opis działalności i pracy wykonywanej przez zatrudnionych obywateli Ukrainy;
2) Dane osobowe obywatela Ukrainy:
- imię (imiona) i nazwisko,
- datę urodzenia,
- płeć,
- obywatelstwo,
- rodzaj, numer i serię paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz nazwa państwa, w którym wydano dokument,
- numer PESEL (jeśli został nadany),
- rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy;
- stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy.
Jak legalnie zatrudnić Ukraińca do prac sezonowych?
Zatrudnienie Ukraińca przebywającego w Polsce do prac sezonowych, np. przy zbiorach lub żniwach, zwyczajowo odbywa się na mocy zezwolenia typu S. Pracodawca składa w starostwie powiatowym stosowny wniosek, a starosta wydaje decyzję oraz zezwolenie w ciągu 7 dni. W okresie po złożeniu przez pracodawcę wniosku o wydanie zezwolenia typu S, do czasu wydania decyzji, pracownik sezonowy może legalnie świadczyć pracę na warunkach wskazanych w dokumencie. Obecnie zgodnie z art. 37 Specustawy, w przypadku Ukraińca przebywającego w Polsce legalnie, łączny czas świadczenia pomocy przy zbiorach, na podstawie umów o pomocy przy zbiorach, o którym mowa w art. 91c ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2021 r. poz. 266, 1535 i 1621), ulega przedłużeniu z mocy prawa na okres tego pobytu. Legalne podjęcie pracy przy zbiorach przez uchodźcę z Ukrainy, warunkuje jedynie zezwolenie na pobyt czasowy.
Nowelizacja specustawy 2023 – co się zmieniło?
Aktualizacja z 1 kwietnia 2023 roku wprowadziła istotne zmiany dla Ukraińców w Polsce związane z możliwością ubiegania się o zezwolenia na pobyt czasowy. Nowelizacja specustawy umożliwia obywatelom Ukrainy, którzy świadczą pracę lub prowadzą działalność gospodarczą w Polsce, składanie wniosków o zezwolenia na pobyt czasowy – okres do 3 lat. Aby być uprawnionym do takiego zezwolenia, konieczne jest:
- posiadanie numeru PESEL ze statusem UKR
- spełnienie wymogów związanych z deklarowanym celem pobytu
- uznawanie pobytu na terytorium Polski za legalny.
Ważnym faktem jest to, że obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski po dniu 24 lutego 2022 roku, będą nadal mogli legalnie przebywać w kraju na podstawie ochrony tymczasowej, nawet jeśli nie złożą wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy lub stały.
Zgodnie z aktualizacjami art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym, okres legalnego pobytu osób objętych ochroną tymczasową w Polsce kończy się 4 marca 2024 roku, z wyjątkami, gdzie pobyt może być wydłużony do 31 sierpnia lub 30 września 2024 r.
Aktualizacja: Okres legalnego pobytu osób objętych ochroną tymczasową w Polsce kończy się 30 września 2025 roku.
Zobacz również: Jak zatrudnić pracownika?